Leiderschap in het onderwijs

Leiderschap in het onderwijs. Het thema leiderschap binnen het AKOKI-model gaat in op: “Dit is wat we doen. Niet meer, maar zeker ook niet minder’. Daarvoor maakt het AKOKI-model binnen het onderdeel leiderschap onderscheidt tussen: 

• Visie- | Strategie- | Beleidsontwikkeling; 
• Visie- | Strategie- | Beleidsrealisatie;
• Verantwoording en Evaluatie;
• Cultuur van Continue Verbeteren en waarin; 
• Financieel Beheer, (helaas) van invloed is op de keuze die gemaakt (moeten) worden. 

Door: Hielke Adema, november 2020

De eerste vier categorieën staan middels een PDCA-cyclus in verband met elkaar. Ontwikkeling is de ‘Plan’ uit de cyclus. Wat wilt u als onderwijsorganisatie bereiken en hoe geeft u uw leiderschap vorm. Realisatie is de ‘Do’, de uitvoering van het plan dat u heeft opgesteld. U neemt onderwijskundig leiderschap. Verantwoording & evaluatie is de ‘Check’ uit de PDCA-cyclus en beschrijft op welke wijze ‘Plan & Do’ zijn uitgevoerd. Cultuur van Continu verbeteren is het laatste onderdeel, de ‘Act’. Hierin toont de onderwijsorganisatie aan hoe er wordt omgegaan met de ‘Check’. Op welke wijze er sprake is van het proces van continu verbeteren in de organisatie. Vanuit daar kan ‘Plan’ weer worden opgepakt. Immers de acts zullen zeer waarschijnlijk leiden tot belangrijke verbeterdoelen en/of aanpassingen in het plan. 

Financieel Beheer medebepalend voor de opvolging van de PDCA-cyclus. Vindt er een verandering plaats in het financieel beheer, dan zal de ‘Plan’ anders uitgewerkt moeten worden, of kan de ‘Do’ niet op de juiste manier plaatsvinden, of ontstaan er bij de ‘Check’ andere uitkomsten dan verwacht/gewenst. Waardoor er sneller of op een andere wijze de ‘Act’ moet plaatsvinden.

Onderwijskundig Leiderschap

Visie-, strategie-, beleidsontwikkeling in het onderwijs

Goed leiderschap zorgt ervoor dat vanuit de ambitie van het bestuur de visie van de school wordt bepaald. Er wordt antwoord gegeven op de vragen hoe de school de organisatie wil vormgeven. Hierop wordt een duidelijke strategie en beleid ontwikkeld. De visie, de strategie en het beleid worden periodiek tegen het licht gehouden om te kijken of deze nog in lijn is met de ambitie die het bestuur heeft. Hierbij wordt rekening gehouden met de kansen, bedreigingen, zwakten en sterktes binnen de school. 

Visie-, strategie-, beleidsrealisatie in het onderwijs

Hier vindt vanuit de ambitie, de visie, de strategie en het beleid van de school de realisatie in de school plaats. De visie, de strategie en het beleid wordt consequent uitgevoerd en de schoolleiding/het bestuur grijpt in wanneer dit nodig is. Daarbij is het van belang dat iedereen in de school betrokken wordt bij de realisatie. 

Verantwoording en evaluatie in het onderwijs

Voor de waarborging van de kwaliteit van de school is het van belang om jaarlijks de prestaties van de onderwijsorganisatie te monitoren en zodoende sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen in kaart te brengen en tijdig te kunnen ingrijpen. Dit vindt plaats in het onderdeel verantwoording en evaluatie. Indien nodig zal de visie, de strategie of het beleid van de onderwijsorganisatie aangepast worden aan de huidige ontwikkeling die speelt voor de onderwijsorganisatie. 

Cultuur van continu verbeteren in het onderwijs

Door de verantwoording en dialoog komt er een proces van continue verbeteren opgang in de onderwijsorganisatie. Hoe draagt de schoolleiding/het bestuur bij aan dit proces en op welke wijze geven zij enerzijds hun medewerkers eigenaarschap en daarmee autonomie. Hoe hanteren zij anderzijds standaardisering om te kunnen voldoen aan de wettelijke eisen van de Onderwijsinspectie? Onder andere deze onderzoeksvragen worden beantwoord in dit onderdeel. 

Financieel beheer binnen het bestuur

De schoolleiding/het bestuur draagt er zorg voor dat de onderwijsorganisatie financieel gezond is en let daarbij op of de onderwijsorganisatie op korte en lange termijn aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen. Dat de onderwijsbekostiging verwerft en besteedt wordt conform wet- en regelgeving.