Hoe kunt u uw kwaliteitszorg vormgeven in de school?

Hoe kunt u uw kwaliteitszorg vormgeven in de school? Leerlingen hebben recht op goed onderwijs, en ook ouders van leerlingen moeten erop kunnen vertrouwen dat het onderwijs op een school goed is. Een schoolbestuur is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs op de scholen. Daarbij spelen de volgende opdrachten een belangrijke rol: (1) erop toezien dat de scholen voldoen aan de onderwijskwaliteit die volstaat aan de basiskwaliteit die door de inspectie van het onderwijs wordt verwacht, (2) interveniëren wanneer een school niet voldoet aan de basiskwaliteit, (3) stimuleren dat scholen hun eigen ambities formuleren en hier doelgericht aan werken, (4) erop toezien dat zijzelf en hun scholen voldoen aan de wet- en regelgeving, en (5) de financiën op orde hebben.

Door: Hielke Adema, November 2020

Kwaliteitszorg is daarmee een belangrijk element in het onderwijsbeleid van het bestuur en de individuele school. Door te laten zien dat het bestuur en de school actief werkt aan hun kwaliteitszorg kan zij op meer medewerking rekenen van haar medewerkers. Daarom kiezen besturen en scholen ervoor om een gedegen kwaliteitssysteem te implementeren in hun organisatie.

Kwaliteitssysteem in het onderwijs

Hoe kunt u uw kwaliteitszorg vormgeven in de school? Een goed werkend kwaliteitssysteem van kwaliteitszorg vereist van een bestuur en/of school een kwaliteitsbeleid dat doelgericht, systematisch en integraal van opzet is. Daarbij moet het kwaliteitssysteem voldoen aan een aantal kernelementen: (1) het signaleren van risico’s, (2) ontwikkelen en waarborgen van onderwijskundig beleid en (3) het verantwoorden van de onderwijskwaliteit van de school.

De kern van een goed werkend kwaliteitssysteem zijn de kwaliteitsgebieden van de onderwijsinspectie; de wettelijke eisen en richtlijnen voor gefundeerd onderwijs in Nederland. Naast de essentiele borging van deze kwaliteitsgebieden is het ook noodzakelijk alle elementen te verwerken die nodig zijn om de doelen voor goed onderwijs die door het bestuur en school gesteld zijn te bereiken. Om dit te realiseren, heeft OnSpect acht uitgangspunten gehanteerd om binnen de school een gedegen kwaliteitssysteem vorm te geven.

1. Realisatie in de school
2. Verbetercyclus/PDCA-cyclus
3. Onafhankelijke beoordeling | interne of externe audit
4. Schoolplan
5. Vakwerkplan & teamplan
6. Kwaliteitspijlers
7. Strategisch personeelsbeleid
8. Kwaliteitsprojecten

Hoe werkt het kwaliteitssysteem en wat merken de leraren ervan?

Het kader waarbinnen de bestuurder en de schoolleiding in acteert binnen het kwaliteitssysteem zijn: (1) onderwijskundig beleid en organisatiestructuur, (2) strategisch personeelsbeleid en voorzieningen, (3) bewaken, interveniëren en stimuleren en (4) een verbetercyclus door analyse en meting. Om dit kader vorm te geven gaat het in de basis gaat het om vier samenhangende vragen:

1. Wat is de visie van het bestuur en de school op de kwaliteit van haar onderwijs en wie is daarvoor verantwoordelijk?
2. Hoe wil het bestuur en de school deze visie realiseren?
3. Hoe wordt de kwaliteit van het onderwijs gewaarborgd?
4. Hoe meet het bestuur en de school in welke mate de visie op goed onderwijs wordt gerealiseerd, en hoe werkt zij aan verbetering hiervan?

Collegiale visitatie

Borging van dit proces vindt deels al plaats tijdens het primaire proces; in de les. Een voorbeeld van een borgingsactiviteit daarvoor is collegiale visitatie. Een les wordt (deels) gevolgd door een collega. Deze collega kijkt naar de kwaliteit van de les en in welke mate de visie van de school terug te zien is tijdens deze les. Vervolgens vindt er een nabespreken plaats en bespreekt men wat er van elkaar geleerd is, en hoe zij gaan werken aan de verbetering van hun lessen.

Professionalisering van de docenten

Borging en verbeteringsactiviteiten vinden naast het primaire proces onder meer plaats in de begeleiding en scholing van de bestuurder, schoolleider, leraren, vakgroepen en teams. Als het bestuur of de school de onderwijskwaliteit naar het oordeel ‘goed’ wil tillen, of wanneer binnen de scholen de onderwijskwaliteit ‘onvoldoende’ is of er op het moment dat er risico’s worden gesignaleerd, worden daar specifieke verbetertrajecten opgezet. Daarbij kan gedacht worden aan specifieke trainingen als (Senior) Teacher Leadership, Educational Leadership of aan specifieke trainingen gericht op kwaliteitszorg in het onderwijs.

Interne of externe audits

Voor het meten en bewaken van het professionele handelen binnen de school een school inzetten op een interne audit of externe audit. Tijdens een interne audit gaan scholen uit hetzelfde bestuur of samenwerkingsverband bij elkaar op bezoek. Voor een externe audit worden externe deskundigen betrokken. Deze audits vormen een belangrijk onderdeel van het kwaliteitssysteem. De auditoren gaan na of de kwaliteitszorg binnen het bestuur en school zorgvuldig worden uitgevoerd.

Meerwaarde van een goed kwaliteitssysteem op scholen en besturen

De implementatie en adoptie van een goed kwaliteitssysteem kost een bestuur en school op korte termijn een bepaalde mate van inspanning. Op de langere termijn levert een goed kwaliteitssysteem uw bestuur en school echter een goed basis om op voort te bouwen.

Het kwaliteitssysteem vervult voor het bestuur en de school een verantwoordings- en verbeterfunctie. Via regelmatige, betrouwbare, analyse en interne en externe audits over de kwaliteit van het onderwijs legt het bestuur en de school verantwoording af over de inzet van middelen ten behoeve van goed onderwijs in de school. Hiernaast helpt een goed kwaliteitssysteem het bestuur en de school bij het bepalen van de kwaliteit van de uitgevoerde werkzaamheden en helpt het interveniëren ten behoeve van verbetering van de onderwijskwaliteit.

Op deze wijze kan het bestuur haar horizontale verantwoording afleggen aan haar de belanghebbenden, die wensen dat de kwaliteit van het onderwijs wordt gewaarborgd en beoordeeld. Het bestuur kan goed onderwijs leveren aan de leerling en zorgt dat het tegelijkertijd intervenieert waar nodig, en het onderwijs stimuleert en bewaakt waar nodig. Met een goed kwaliteitssysteem waarborgt u dit doormiddel van een systematische aanpak.

Het AKOKI-model

Voor het vormgeven van een goede kwaliteitszorg op school bestaat de mogelijkheid om middels het AKOKI-model een gecertificeerd kwaliteitszorgsysteem in uw school te implementeren. Hierover kunt u meer lezen in onze blog over: een gecertificeerd kwaliteitszorgsysteem op uw school.