Wetsvoorstel verduidelijkt eisen ononderbroken ontwikkeling en kwaliteitszorg

Afgelopen week is een nieuw wetsvoorstel gepubliceerd voor internetconsultatie dat meer duidelijkheid beoogt te geven over wat er van scholen wordt verwacht op het gebied van ononderbroken ontwikkelingsproces en kwaliteitszorg. Het wetsvoorstel concretiseert bestaande deugdelijkheidseisen en introduceert het concept van evidence-informed werken als onderdeel van het kwaliteitszorgstelsel. Hoewel de invoering van de wet nog even duurt, kan dit wetsvoorstel al wel helpend zijn, doordat de verwachtingen van scholen worden geconcretiseerd.

Waarom deze wijziging?

De huidige eisen omtrent ononderbroken ontwikkelingsproces en kwaliteitszorg worden door veel scholen als te vaag ervaren. Dit leidt tot verschillende interpretaties en onduidelijkheid over wanneer scholen precies aan de wettelijke vereisten voldoen.

In de toelichting van het wetsvoorstel wordt aangegeven dat deze onduidelijkheid vaak leidt tot:

• Rechtsonzekerheid bij schoolbesturen
• Grote interpretatieruimte voor de Onderwijsinspectie
• Inconsistenties tussen scholen in het waarborgen van onderwijskwaliteit

De voorgestelde concretisering sluit aan bij wat de Onderwijsinspectie momenteel al beoordeelt en biedt scholen meer houvast over de gestelde eisen.

Wat verandert er rondom het ononderbroken ontwikkelingsproces?

Het wetsvoorstel concretiseert dat schoolbesturen, om een ononderbroken ontwikkelingsproces te realiseren, het onderwijs:

1. Planmatig en op samenhangende wijze moeten inrichten en verzorgen
2. Moeten afstemmen op de ontwikkeling én onderwijsbehoeften van leerlingen

Planmatig en samenhangend onderwijs inrichten

Een planmatige inrichting betekent dat scholen op gestructureerde wijze toewerken naar de kerndoelen, referentieniveaus en eindtermen, en dat het lesprogramma hierop aansluit. Dit veronderstelt dat de aanpak wordt vastgelegd in een document.

Een samenhangende inrichting houdt in dat er wordt gekeken naar de onderlinge samenhang van lessen en hoe hiermee toegewerkt kan worden naar de te behalen kerndoelen. Hierbij is het van belang dat het lesaanbod tussen verschillende leerjaren op elkaar is afgestemd en dat er een soepele overdracht is tussen leerjaren.

Afstemmen op ontwikkeling én onderwijsbehoeften

Naast de al bestaande eis om onderwijs af te stemmen op de ontwikkeling van leerlingen, wordt nu expliciet opgenomen dat ook de onderwijsbehoeften moeten worden meegenomen. Onder onderwijsbehoeften vallen de voorwaarden die leerlingen nodig hebben om goed te kunnen leren, zoals bepaalde leerstof, werkvormen of feedback.

Wat verandert er rondom het stelsel van kwaliteitszorg?

Het wetsvoorstel concretiseert het stelsel van kwaliteitszorg met drie elementen:

1. Planmatig en cyclisch werken: het planmatig en cyclisch bewaken, evalueren en verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs
2. Kwaliteitscultuur bevorderen: een cultuur stimuleren waarin het schoolbestuur en het personeel gezamenlijk gericht zijn op kwaliteitsverbetering
3. Evidence-informed werken: gebruikmaken van actuele kennis uit onderzoek en praktijk, rekening houdend met de specifieke omstandigheden van de school

Planmatig en cyclisch werken

Het stelsel van kwaliteitszorg vraagt om een gestructureerde aanpak waarin volgens een vaste cyclus de kwaliteit wordt bewaakt, geëvalueerd en verbeterd. Scholen hebben hierin de vrijheid om hun eigen methoden te kiezen, maar er moet een cyclisch proces zichtbaar zijn.

De cyclus bestaat uit:

• Het hebben van een plan met doelstellingen
• Het bewaken van de voortgang van dit plan
• Het evalueren van resultaten en processen
• Het verbeteren op basis van evaluaties

Kwaliteitscultuur bevorderen

Een goede kwaliteitscultuur omvat volgens het wetsvoorstel:

• Een gedeelde visie over 'goed onderwijs'
• Verbeteringsgerichtheid binnen de school
• Onderwijskundig leiderschap
• Een organisatiestructuur die aanzet tot samenwerken

Het gaat hierbij om een gezamenlijke verantwoordelijkheid van schoolbestuur én personeel voor de onderwijskwaliteit, waarbij onderlinge samenwerking en een professionele dialoog centraal staan. Van schoolbesturen wordt verwacht dat zij een cultuur bevorderen waarin teamleren en continue verbetering vanzelfsprekend zijn.

Evidence-informed werken

Nieuw in de wet is de verplichting tot evidence-informed werken. Dit houdt in dat scholen:

• Gebruikmaken van actuele kennis uit onderzoek en praktijk
• Deze kennis afstemmen op de specifieke omstandigheden van hun school
• Op basis hiervan weloverwogen keuzes maken over onderwijsverbetering

Het wetsvoorstel schrijft niet voor welke specifieke methoden of aanpakken scholen moeten gebruiken. Scholen behouden de vrijheid om, rekening houdend met hun eigen context en visie, te kiezen voor methoden die op basis van onderzoek en praktijkervaring effectief blijken.

Wat betekent dit voor scholen?

Het wetsvoorstel impliceert niet dat scholen hun huidige werkwijze volledig moeten veranderen. Veel scholen werken waarschijnlijk al volgens deze principes. De wetswijziging biedt vooral verduidelijking.

Voor schoolbesturen en schoolleiders betekent dit:

• Meer duidelijkheid over wat de Onderwijsinspectie beoordeelt
• Concretere aanknopingspunten voor kwaliteitsbeleid
• Mogelijk aanscherping van bestaande procedures of het opvullen van lacunes

De beoogde inwerkingtreding van het wetsvoorstel is 1 augustus 2026, maar scholen kunnen de concretiseringen nu al gebruiken als richtsnoer voor hun eigen kwaliteitsbeleid.

Tot slot

Dit wetsvoorstel lijkt niet revolutionair, maar biedt wel de gewenste verduidelijking van bestaande eisen. Het sluit aan bij wat in de onderzoekskaders van de Onderwijsinspectie al langer wordt beoordeeld. De toevoeging van evidence-informed werken als wettelijke eis is wel nieuw en zal voor sommige scholen een aanpassing vragen in hun werkwijze.

Voor kwaliteitsmedewerkers, IB'ers en schoolleiders is het zinvol om het eigen kwaliteitszorgstelsel langs de lat van deze nieuwe concretiseringen te leggen en te bepalen waar eventueel aanpassingen nodig zijn.

Het wetsvoorstel is momenteel in internetconsultatie. Geïnteresseerden kunnen tot 8 april 2025 reageren via de website van de internetconsultatie.