Kwaliteitszorg in het onderwijs vraagt aandacht

Kwaliteitszorg in het onderwijs vraagt aandacht. In de Staat van het onderwijs (Inspectie 2020) valt op dat er dit jaar beduidend meer scholen (in alle sectoren) zijn die onvoldoende of zelfs zeer zwak presteren volgens het inspectiekader. Wat ook naar voren komt is dat beduidend meer bestuurders onvoldoende zicht hebben op de kwaliteit van de scholen (20% PO en 25% VO). Deze twee hangen uiteraard nauw met elkaar samen. Als de inspectie een school als onvoldoende of zeer zwak bestempelt, is er ook echt wat aan de hand. Een belangrijke verandering die dan eigenlijk altijd noodzakelijk is, is het leren weer op alle niveaus weer op gang brengen: bij de docenten, leerlingen en schoolleiding. 

Door: Minke Knol, mei 2020

Meestal duurt het wel een paar jaar voordat een school weer uit deze negatieve spiraal is. Heel dikwijls zijn er grondige wijzigingen in de basis nodig om de school weer op orde te krijgen. Wat daarnaast veel tijd vraagt, is het weer aantrekken van leerlingen zodat de financiële situatie weer gezond wordt en een stabiel personeelsbestand.  Om al deze redenen zou er een bestuurder alles aan gelegen moeten zijn om een negatief oordeel van de inspectie te voorkomen. Meestal is dit urgentiebesef er ook wel, alleen in veel gevallen (waarschijnlijk de hierboven genoemde 20 en 25 %) is men het overzicht kwijt of weet men niet precies wat aan te leveren.

Ook al doet een school het gewoon prima (qua opbrengsten, kwaliteitszorg, lessen, financiën, tevredenheid) dan nog steeds vraagt een inspectiebezoek veel voorbereiding. Zeker als er weinig gesprekken plaatsvinden over het onderwijs, de lessen en de leerling, is het heel raadzaam ook naar de lessen te kijken. Staat ontwikkeling eigenlijk wel centraal in alle lessen? Daarnaast zijn er tal van documenten die scholen moeten aanleveren (schoolplan, PTA, schoolgids, analyse opbrengsten, leerlingvolgsysteem, zorgdocumenten etc.). Normaal gesproken heeft een school deze documenten natuurlijk altijd in orde en zitten ze in de jaarlijkse kwaliteitscyclus. De praktijk laat helaas zien dat dit op veel scholen niet op orde is.

Ook al vind ik het heerlijk werk om scholen waar heel veel aan de hand is weer op orde te brengen, toch zou mij er veel aan gelegen zijn om deze situatie te voorkomen. Het duurt namelijk wel een paar jaar voordat het onderwijs weer echt op orde is en al die tijd heeft de leerling niet het beste onderwijs dat hij/zij verdient. 

Via via werd ik gewezen op het prachtige kwaliteitssysteem OnSpect. In dit digitale kwaliteitssysteem staat helder en overzichtelijk uitgewerkt wat scholen precies aan moeten leveren geleverd en hoe een goed stelsel van kwaliteitszorg ingericht en uitgevoerd kan worden. Wat vooral heel prettig is, is dat het vooraf de knelpunten bloot legt zodat schoolleiders daar vervolgens op kunnen gaan sturen met als doel het leren te verbeteren. Om het geheel meer levend en organisch te krijgen, zou een school bijvoorbeeld naast dit systeem een audit kunnen uitvoeren waarbij lesbezoeken gedaan en interviews met docenten, leerlingen en schoolleiding centraal staan. Door onder andere OnSpect in te zetten, kunnen scholen preventief te werk gaan en eventuele escalaties voorkomen. 

Als scholen dit systeem jaarlijks bijwerken, houden ze het onderwijs levend en lerend en kunnen zij zich blijvend blijven verbeteren. Daarnaast is het heel prettig dat je als school ook de kwaliteitszorg en alles wat daarbij komt kijken in orde hebt. Er zijn immers veel wettelijke documenten die je als school op orde moet hebben. Voor bestuurders lijkt het mij uiterst handig dat zij op deze manier overzicht hebben op alle verschillende scholen. Schoolleiders weten welke documenten zij aan moeten leveren en wat daar vervolgens bij komt kijken. Zo is het mogelijk om met het digitale systeem van OnSpect het school (jaar) plan, het vakwerkplan, teamplan, Code Goed Bestuur te standaardiseren zodat deze voldoen aan alle richtlijnen en wet-en regelgeving. Op basis daarvan kunnen scholen hun eigen ambitie formuleren en de vertaling naar de lessen maken. Wat naast dit systeem wel nodig is, is een stevige onderwijskundig leider die samen met de docenten het onderwijs inricht. Niet een leider die dit systeem als controle-instrument gaat opleggen, maar een leider die dit instrument inzet als verantwoording en om tijd vrij te maken om over het onderwijs en de leerling in gesprek te gaan.

Onlangs heb ik een gesprek gehad met de oprichter van OnSpect, Hielke Adema. Hij gaf aan dat hij dit systeem opgericht heeft om schoolleiders te ondersteunen en er inderdaad voor te zorgen dat zij meer tijd overhouden voor datgene waar het om draait: het onderwijs, de leerling en de docent. Vaak hoeven scholen veel minder aan te leveren dan men dikwijls denkt. OnSpect is gebaseerd op dat wat in de wet staat (de wetsartikelen staan er per kwaliteitsdoel ook keurig onder). Ik zou bestuurders en schoolleiders dus aanraden om in gesprek te gaan met OnSpect. Het gebruik van dit systeem geeft inderdaad vrijheid en staat tegelijkertijd garant voor de juiste verantwoording.

Durft u het aan om de knelpunten in uw organisatie bloot te leggen om van daaruit verbetering aan te brengen, neem dan contact op met Hielke Adema of Minke Knol voor een gratis en vrijblijvend gesprek over de kwaliteit van uw onderwijs!