Een gecertificeerde kwaliteitszorgsysteem in het onderwijs!

Een gecertificeerd kwaliteitszorgsysteem in het onderwijs: de volgende stap in kwaliteitszorg op scholen.

Door: Hielke Adema, november 2020

U wilt een gecertificeerd kwaliteitszorgsysteem binnen uw school en/of bestuur? Wist u dat dit al sinds 2018 mogelijk is in Nederland? Dit artikel gaat in op de volgende stap in kwaliteitszorgsystemen op scholen in Nederland: certificering van het kwaliteitssysteem van uw school. Een goed kwaliteitssysteem laat zien waar de school staat en of de beoogde kwaliteit aanwezig is.

Ieder jaar publiceert de inspectie van onderwijs “De staat van het onderwijs”. In het jaar 2020 publiceert zij dat in het PO slechts 16,5% van de onderzochte onderwijsbesturen een ‘goed’ hebben voor hun kwaliteitszorg. In het VO is dit slechts 11% van de onderzochte onderwijsbesturen. Dit betekent twee dingen. Ten eerste dat de rest van de onderzochte besturen geen of slechts een beperkt zicht hebben op de onderwijskwaliteit in hun scholen. Ten tweede hebben ze geen of nauwelijks toetsbare doelen die daarbij ook nog eens regelmatig worden geëvalueerd.

De kern van een gecertificeerd kwaliteitssysteem op uw school

In een eerder blog schreef ik al dat leerlingen recht hebben op goed onderwijs, dat ouders hierop moeten kunnen vertrouwen en bestuurders hier verantwoordelijk voor zijn. Een goed werkend kwaliteitssysteem in uw school zorgt ervoor dat er in de school een structurele ontwikkeling is op het gebied van de kwaliteit van het onderwijs.

Er is sprake van de volgende kernelementen:

• Proactief anticiperen op de kwaliteit van het onderwijs;
• Eigen ambities die centraal staan;
• Proces van continu verbeteren | altijd leren van verbetering;
• Jaarlijkse cyclus van:
  • Interne audits onderwijskwaliteit en kwaliteitsgebieden;
  • Zelfevaluaties – bestuur/schoolleiding/teams/vakgroepen;
  • Tevredenheidsonderzoeken (uitvoeren en vervolgens de opvolging van de resultaten – plan van aanpak).
• Externe audit gericht op het kwaliteitssysteem van de onderwijsorganisatie door geaccrediteerde auditoren. 

Deze kernelementen vormen de basis voor een goed werkend kwaliteitssysteem. Een systeem dat u zelfstandig kunt optuigen, maar waarom het wiel opnieuw uitvinden al u ook gebruik kunt maken van het AKOKI-model^©. 

De kwaliteitszorg vormgegeven in het AKOKI-model^©

U wilt een kwaliteitssysteem dat voldoet aan alle eisen, wet- & regelgeving, dat voldoet aan de richtlijnen van betrokken instanties zoals de VO-raad/PO-raad en die de eerdergenoemde kernelementen waarborgt? Gebruik ons eigen AKOKI-model^©. Deze is opgebouwd uit zes thema’s. De zes thema’s waarborgen de essentiële elementen van een goede kwaliteitszorg in een school. Het helpt de kwaliteitsgebieden van de inspectie van onderwijs in beeld te brengen . Het AKOKI-model waarborgt echter ook de volgende elementen: 

• Leiderschap nemen en uitdragen;
• Strategisch Personeelsbeleid;
• Planning & Verandering | PDCA-cyclus in het DNA van de school;
• Communicatiebeleid;
• Documentatiebeleid;
• AVG-beleid.

De kwaliteit van het onderwijs ontwikkelen aan de hand van 6 thema’s

Om tot een goed kwaliteitssysteem te komen is de samenhang tussen de zes thema’s uit het AKOKI-model essentieel. Hieronder de samenhang tussen de thema’s in een notendop:

Thema 1 | Context 

Er wordt gekeken naar de omgevingsfactoren waarin de onderwijsorganisatie actief is, de vereisten van de inspectie van onderwijs en de behoeften en verwachtingen van de betrokkenen. Zo worden de uitgangspunten van de onderwijsorganisatie verkregen om de juiste kwaliteit te kunnen garanderen aan de leerlingen. Lees er meer over in de blog: omgevingsanalyse van scholen.

Thema 2 | Leiderschap 

Vanuit de uitgangspunten wordt visie en beleid gemaakt en uitgedragen. Welke doelen streven we na als team? Welke waarde voegen wij toe? Daarnaast wordt leiderschap, commitment en verantwoordelijkheid door de betrokken leiders van de onderwijsorganisatie genomen. Met als resultaat betere kwaliteit in de scholen. Lees er meer over in de blog: leiderschap in het onderwijs.

Thema 3 | Onderwijs 

Nadat het thema leiderschap is uitgewerkt, kunt u het onderwijs voor de leerlingen vormgegeven. Goed onderwijs vraagt o.a. om: passende didactiek, zicht op ontwikkeling van de leerling, juiste pedagogische klimaat, en een onderwijsaanbod dat aansluitend op de visie van de onderwijsorganisatie.

Thema 4 | Organisatie 

Vanuit de visie, het bijhorende onderwijs en het beleid van de onderwijsorganisatie wordt de interne organisatie ingericht. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht kan worden aan: hoe ziet de structuur eruit? Hoe worden de processen vormgegeven? Hoe worden beschikbare middelen ingezet?

Thema 5 | Medewerkers 

Zowel de visie, het bijhorende onderwijs, het beleid en de interne organisatie leiden tot strategisch personeelsbeleid. Op welke wijze wordt stilgestaan bij de bekwaamheid, de motivatie en de mogelijkheden van de medewerkers van de onderwijsorganisatie?

Thema 6 | Resultaten

Dit onderdeel geeft inzicht in de Check & Act uit de PDCA-cyclus. Allerlei informatie wordt verzameld en geanalyseerd. Vervolgens wordt er gekeken waar mogelijk verbeterdoelen nodig zijn, de Act. Zowel de mate waarin van de Act wordt opgepakt als de kwaliteit hiervan, staat in verband met het leiderschap in de organisatie.

PDCA-cyclus in het onderwijs

Ieder thema van het AKOKI-model is zodanig opgebouwd dat de Plan-Do-Check-Act (PDCA) cyclus wordt doorlopen in de processen die plaatsvinden in het thema. In het onderstaande kader wordt weergegeven hoe binnen de verschillende thema’s de PDCA-cyclus wordt vormgegeven. 

De implementatie van een gecertificeerd kwaliteitszorgsysteem in uw school

In de afbeelding hieronder treft u het stappenplan om tot een gecertificeerd kwaliteitssysteem in uw school te komen. Vraag één die u uzelf en betrokkenen moet stellen: “waarom willen wij ons kwaliteitssysteem laten certificeren?” De meest voorkomende redenen daarvoor zijn:

• De nieuwe koers van het bestuur direct implementeren in een nieuw kwaliteitssysteem.
• Het nieuwe schoolplan direct implementeren in een nieuw kwaliteitssysteem.
• Als perfecte voorbereiding op het bezoek van de inspectie van onderwijs. koppeling “… op bezoek”
• Perfecte basis om een herstelopdracht van de onderwijsinspectie grondig aan te pakken. 
• Om van het predicaat ‘voldoende’ naar ‘goed’ te gaan. 
• Het geeft op een eenvoudige manier aan of uw school voldoet aan de laatste eisen van de inspectie.
• Als marketinginstrument naar ouders van uw (potentiele) leerlingen en (potentiele) samenwerkingspartners.

Besturen & scholen en een kwaliteitssysteem

Tot slot kan over een goed werkend, gecertificeerd, kwaliteitssysteem met zekerheid twee dingen worden gezegd. Ten eerste is de kracht van een goede kwaliteitszorg tekenend. Uit onderzoek van de inspectie van onderwijs blijkt dat er een duidelijke samenhang is tussen bestuurlijke kwaliteitszorg en onderwijskwaliteit (Staat van het onderwijs 2020). Uit de data blijkt dat besturen die onvoldoende scoren op kwaliteitszorg, scoren ook onvoldoende op didactisch handelen en zicht op de leerling. Ten tweede is leiderschap van essentieel belang. Besturen die een ‘goed’ krijgen voor de kwaliteitszorg nemen ook de verantwoordelijkheid hiervoor en schuiven deze niet af naar de schoolleiding. Een kwaliteitssysteem waarin sprake is van het kwaliteitsoordeel ‘goed’, wordt gekenmerkt door besturen die: 

• Omgevingssensitief te zijn;
• Heldere verantwoordelijkheden te hebben;
• Een hoge mate van reflectie te hebben;
• Actief zicht op onderwijskwaliteit, op basis van gedegen analyses, te hebben.

Ben u toe aan de volgende stap van binnen de kwaliteitszorg in het onderwijs? Wilt u meer informatie? Wij hebben de kennis in huis om samen met u een kwaliteitssysteem in uw scholen te implementeren. Met het instrument OnSpect gaan we direct in de praktijk aan de slag en heeft u het meest complete instrument om aan alle eisen voor certificering te voldoen.

Laten we een gratis kennismakingsgesprek inplannen.